Swaraj - 06 - Moreshwar Vasudeo Abhyankar

Swaraj - 06 - Moreshwar Vasudeo Abhyankar

નર કેસરી: વર્ધાના એ સિંહ જેમણે ભારતના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં પોતાનો આગવો માર્ગ બનાવ્યો

ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામની ભવ્ય ગાથામાં, જ્યાં દરેક ઇતિહાસના પુસ્તકમાં મહાન હસ્તીઓના નામ અંકિત છે, ત્યાં એવા નેતાઓ પણ હતા જેમની ગર્જના એટલી જ બુલંદ હતી, પરંતુ જેમની વાર્તાઓ ઇતિહાસના પુસ્તકોમાં જ રહી ગઈ. આવું જ એક પ્રચંડ વ્યક્તિત્વ મોરેશ્વર વાસુદેવ અભ્યંકરનું હતું, જેમને 'નર કેસરી' બિરુદથી વધુ સારી રીતે ઓળખવામાં આવતા હતા જે તેમના જુસ્સાને સંપૂર્ણ રીતે રજૂ કરતું હતું. સુખ-સુવિધાઓ સાથે જન્મેલા માણસને આરામદાયક જીવન છોડીને રાષ્ટ્રીય મુક્તિના કઠિન માર્ગ પર ચાલવા માટે તેઓ તત્પર થયા. એક ઐતિહાસિક સંશોધક તરીકે, મારામાં તેમની દેશભક્તિએ આકર્ષણ જગાવ્યું, જેના કારણે હું તેમને ભારતના ખરેખર વિસરાયેલા નાયકોમાંના એક માંનું છું.

1886માં વર્ધાના એક શ્રીમંત માલગુજાર પરિવારમાં જન્મેલા અભ્યંકરનું પ્રારંભિક જીવન સમૃદ્ધિથી ભરેલું હતું. ભારતમાં સામાન્ય શૈક્ષણિક શરૂઆત પછી, 1906માં તેમના જીવનમાં એક મહત્ત્વપૂર્ણ વળાંક આવ્યો જ્યારે તેઓ બેરિસ્ટર બનવા માટે ઇંગ્લેન્ડ ગયા. લંડન, જે સામ્રાજ્યના હૃદય સમાન હતું અને જેની સામે તેઓ પાછળથી લડવાના હતા, તે તેમનો દ્રઢ વિશ્વાસ બન્યો. અહીં જ તેમણે લાલા લજપતરાય અને બિપિન ચંદ્ર પાલ જેવા રાષ્ટ્રવાદી દિગ્ગજો સાથે સંવાદ કર્યો, અને એક વિદ્યાર્થીમાંથી દેશભક્ત બન્યા. તેઓ 1909માં ભારતમાં માત્ર કાયદાની ડિગ્રી સાથે જ નહીં, પરંતુ આઝાદીની આગ સાથે પાછા ફર્યા, જે વિદેશમાં શિક્ષિત સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓના પ્રારંભિક જીવનનો એક મહત્ત્વપૂર્ણ અધ્યાય છે.

નાગપુરમાં પાછા ફર્યા પછી, જ્યારે તેમની કાનૂની પ્રેક્ટિસ શરૂ થઈ, ત્યારે તેમના રાજકીય આત્માને સાચા માર્ગદર્શક મળ્યા. તેઓ ઘણા સ્થાનિક નેતાઓ તરફ આકર્ષાયા હતા, પરંતુ અદમ્ય લોકમાન્ય ટિળકને તેઓ પોતાના ગુરુ માનતા હતા. અભ્યંકર, ટિળકના મહત્વાકાંક્ષી હોમ રૂલ આંદોલનમાં મુખ્ય સેનાપતિ બન્યા. બંનેએ સાથે મળીને બિરાર અને મધ્ય પ્રદેશના ધૂળિયા રસ્તાઓ પર પ્રવાસ કર્યો, અને તેમના શક્તિશાળી ભાષણોએ હજારો લોકોના હૃદયમાં સ્વ-શાસનની જ્યોત પ્રગટાવી. આ સમયગાળાએ મધ્ય ભારતમાં લોકમાન્ય ટિળકના વારસાના આધારસ્તંભ તરીકે તેમની એક પ્રભાવશાળી અને અથાક આયોજક તરીકેની પ્રતિષ્ઠા મજબૂત કરી.

અભ્યંકરના ઐતિહાસિક મહત્ત્વને ખરેખર તેમની પ્રખર બૌદ્ધિક સ્વતંત્રતાએ પરિભાષિત કર્યું. તેઓ કોઈ પણ વિચારધારાનું આંધળું અનુસરણ કરનારા નહોતા — મહાત્મા ગાંધીની પણ નહીં. 1922ના ગયા કોંગ્રેસમાં, તેમણે સ્વરાજવાદીઓમાં જોડાઈને પોતાનો અલગ માર્ગ બનાવ્યો, જેઓ વિધાયક પરિષદોની અંદરથી બ્રિટીશરો સામે લડવામાં માનતા હતા, જે ગાંધીજીના અસહકારના આહ્વાનથી તદ્દન વિપરીત હતું. તેમણે પ્રખ્યાત રીતે અદાલતો અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓના બહિષ્કારનો વિરોધ કર્યો, તર્કસંગત રીતે દલીલ કરી કે આ એવા ક્ષેત્રો હતા જેના પર કબજો કરવાનો હતો, નહીં કે તેને છોડી દેવાનો. રાજકારણને આધ્યાત્મિકતાથી અલગ રાખવું જોઈએ એ તેમનો સૈદ્ધાંતિક દ્રષ્ટિકોણ હતો, અને સાયમન કમિશન વિરુદ્ધના વિરોધમાં તેમનું નેતૃત્વ, એક એવા વ્યવહારવાદીને દર્શાવે છે જે સવિનય કાનૂનભંગ આંદોલનને અપનાવીને ધરપકડનો સામનો કરતા પહેલા પોતાની શરતો પર લડ્યા.

રાજકીય યુદ્ધભૂમિ ઉપરાંત, અભ્યંકર એક પ્રગતિશીલ દ્રષ્ટા અને ભારતના મહાન સમાજ સુધારકોમાંના એક હતા. પશ્ચિમી લોકતાંત્રિક વિચારસરણીથી પ્રભાવિત, તેઓ એક તર્કવાદી હતા જેમણે ઊંડા મૂળ ધરાવતી જ્ઞાતિ પ્રથા અને જૂના સામાજિક રિવાજોનો સખત વિરોધ કર્યો. તેઓ મહિલા સમાનતાના પ્રખર હિમાયતી હતા અને હરિજન સેવા મંડળના અધ્યક્ષ તરીકે અસ્પૃશ્ય સમુદાયના ઉત્થાન માટે કામ કર્યું. હિંદુ મહાસભા સાથેનો તેમનો સંક્ષિપ્ત સંબંધ, જે તેમણે રાજકીય રંગ લેતાની સાથે જ છોડી દીધો, તે સામાજિક કાર્યને રાજકીય દાવપેચથી અલગ એક પવિત્ર કર્તવ્ય તરીકેના તેમના વિશ્વાસને રેખાંકિત કરે છે.

મોરેશ્વર 'નર કેસરી' અભ્યંકર આકર્ષક વિરોધાભાસોના વ્યક્તિ હતા: એક શ્રીમંત ઉમરાવ જે જનતા માટે જીવ્યા, બ્રિટીશ કાયદામાં પ્રશિક્ષિત બેરિસ્ટર જેણે તેમના સામ્રાજ્યને તોડી પાડવા માટે લડત આપી, અને એક કોંગ્રેસી જેણે સિદ્ધાંત પર ગાંધીજી સાથે અસંમત થવાની હિંમત કરી. તેમનું પ્રભાવશાળી કદ ફક્ત તેમના વીર જુસ્સા અને અડગ દેશભક્તિના કદ સાથે જ મેળ ખાતું હતું. તેઓ એ વાતનો એક શક્તિશાળી પુરાવો છે કે આઝાદીની લડાઈ વિવિધ વિચારસરણી ધરાવતા લોકો દ્વારા લડવામાં આવી હતી, જેમાંના દરેકે મુક્તિના ગાનમાં એક અનન્ય અને અનિવાર્ય ગર્જનાનું યોગદાન આપ્યું હતું.

---

Subscribe us : WhatsApp Youtube Channel Visit us : Sardar Patel

---

TOP-1 India's Wartime Crucible: Political Chess and Shifting Alliances in Early 1942 - Transfer of Power Series

India's Wartime Crucible: Political Chess and Shifting Alliances in Early 1942

The dawn of 1942 plunged British India into a vortex of escalating wartime anxieties and intense internal political maneuvering. As Japanese forces advanced menacingly in Malaya and Rangoon faced aerial bombardment, a palpable sense of unease rippled across the subcontinent, reaching even cities like Bombay, which were not yet under direct military threat. This widespread nervousness translated into tangible economic behaviours, such as an increased tendency among the populace to hoard precious metals like gold and silver, reflecting deep-seated uncertainty about the future and a lack of confidence in financial stability.

Against this charged atmosphere of external peril, India's domestic political arena was a hive of activity. Key figures from the Indian National Congress, notably Jawaharlal Nehru and Maulana Azad, having recently concluded their deliberations at Bardoli, addressed substantial public gatherings in Bombay. Their speeches, while resonating with popular sentiment by firmly attributing the prevailing political impasse to the British administration, also betrayed, in the eyes of observers like Bombay's Governor Sir R. Lumley, a degree of "obvious confusion" regarding their future strategy.

The resolutions emerging from the Congress Working Committee's Bardoli conclave were strategically presented by the party's media as a conciliatory gesture, an "olive branch" extended towards Britain signifying a renewed "desire to co-operate." However, British officials, including Lumley, viewed these overtures with considerable skepticism. They interpreted the resolutions not as a genuine shift in stance, but as a continuation of Congress's tactic to leverage the wartime situation to extract significant political concessions. The language of the resolutions hinted that mere assurances for the future would no longer suffice, implying a demand for an immediate transfer of substantial power to Congress. A significant undercurrent was the perceived marginalisation of Mahatma Gandhi's steadfast doctrine of non-violence, a tactical shift possibly aimed at broadening Congress's appeal and attracting a wider spectrum of support, potentially including figures like N.C. Kelkar.

Lumley surmised that the underlying intent of the Bardoli resolutions might be a strategic pivot by Congress leadership away from Gandhi's more unyielding, arguably negative, position. The aim, he believed, was to create room for negotiating the most advantageous terms possible. The inherent vagueness within the resolutions lent credence to this interpretation. He also identified a potential divergence in perspectives within Congress itself: C. Rajagopalachari might have viewed the resolutions as a sincere opportunity for negotiation, whereas Nehru could have been hoping for a British refusal. Such a rejection, Nehru might have calculated, would bolster Congress's moral authority by painting the British as an "arrogant Imperialism" spurning a generous offer of cooperation.

Complicating the British calculus was the resolute stance of the All-India Muslim League. Following their Nagpur Resolution in December 1941, the League expressed contentment with the Viceroy's reaffirmation of the August 8, 1940, declaration. This pivotal declaration had assured minority communities that their perspectives would be given full consideration in any future constitutional framework and that power would not be transferred to any government whose authority was contested by substantial segments of India's populace. The League interpreted this as a tacit endorsement of their burgeoning demand for Pakistan.

The Muslim League was acutely apprehensive of any indication that the British, under the duress of war, might be inclined to appease Congress by revising this established policy. They issued a stern admonition: any deviation from the 1940 declaration, or any move towards establishing a single, unified India where Muslims would be relegated to a simple minority status, would be met with fierce resistance. Such a scenario, they warned, would invariably hinder the war effort, an effort they asserted had largely been sustained by Muslim support, precisely because of the existing British policy.

Thus, early 1942 witnessed British India teetering at a critical juncture. The intensifying global conflict generated an urgent need for unified action, yet the primary political stakeholders – the British colonial government, the Indian National Congress, and the All-India Muslim League – were enmeshed in a complex triangular power play. Their competing strategies, demands, and interpretations made any straightforward path towards a united Indian response to the war, or indeed towards future independence, exceptionally challenging.

---

भारत का युद्धकालीन मंथन: 1942 के आरम्भ में राजनीतिक शतरंज और बदलते समीकरण

1942 की भोर ने ब्रिटिश भारत को बढ़ते युद्धकालीन चिंताओं और गहन आंतरिक राजनीतिक पैंतरेबाज़ी के बवंडर में धकेल दिया। जैसे-जैसे जापानी सेना मलाया में खतरनाक रूप से आगे बढ़ी और रंगून पर हवाई बमबारी हुई, पूरे उपमहाद्वीप में एक स्पष्ट बेचैनी फैल गई, यहाँ तक कि बंबई जैसे शहरों तक भी पहुँच गई, जो अभी तक सीधे सैन्य खतरे में नहीं थे। यह व्यापक घबराहट मूर्त आर्थिक व्यवहारों में तब्दील हो गई, जैसे कि जनता के बीच सोना और चांदी जैसी कीमती धातुओं को जमा करने की बढ़ती प्रवृत्ति, जो भविष्य के बारे में गहरी अनिश्चितता और वित्तीय स्थिरता में विश्वास की कमी को दर्शाती है।

बाहरी खतरे के इस तनावपूर्ण माहौल के बीच, भारत का घरेलू राजनीतिक क्षेत्र गतिविधियों का केंद्र था। भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस के प्रमुख नेताओं, विशेष रूप से जवाहरलाल नेहरू और मौलाना आज़ाद ने, हाल ही में बारदोली में अपने विचार-विमर्श समाप्त करने के बाद, बंबई में विशाल जनसभाओं को संबोधित किया। उनके भाषण, प्रचलित राजनीतिक गतिरोध के लिए ब्रिटिश प्रशासन को दृढ़ता से जिम्मेदार ठहराकर लोकप्रिय भावना के साथ प्रतिध्वनित होते हुए भी, बंबई के गवर्नर सर आर. लुमले जैसे पर्यवेक्षकों की नज़र में, उनकी भविष्य की रणनीति के बारे में कुछ "स्पष्ट भ्रम" को भी दर्शाते थे।

कांग्रेस कार्यसमिति के बारदोली सम्मेलन से निकले प्रस्तावों को पार्टी के मीडिया द्वारा रणनीतिक रूप से एक मेल-मिलाप के इशारे के रूप में प्रस्तुत किया गया था, ब्रिटेन की ओर बढ़ाया गया एक "जैतून शाखा" जो सहयोग करने की एक नई "इच्छा" का संकेत देता है। हालांकि, लुमले सहित ब्रिटिश अधिकारियों ने इन प्रस्तावों को काफी संदेह की दृष्टि से देखा। उन्होंने इन प्रस्तावों को रुख में वास्तविक बदलाव के रूप में नहीं, बल्कि युद्धकालीन स्थिति का लाभ उठाकर महत्वपूर्ण राजनीतिक रियायतें हासिल करने की कांग्रेस की रणनीति की निरंतरता के रूप में व्याख्या की। प्रस्तावों की भाषा ने संकेत दिया कि भविष्य के लिए केवल आश्वासन अब पर्याप्त नहीं होंगे, जिसका अर्थ कांग्रेस को पर्याप्त शक्ति का तत्काल हस्तांतरण की मांग थी। एक महत्वपूर्ण अंतर्धारा महात्मा गांधी के अहिंसा के दृढ़ सिद्धांत का कथित रूप से हाशिए पर जाना था, जो संभवतः कांग्रेस की अपील को व्यापक बनाने और एन.सी. केलकर जैसे व्यक्तियों सहित समर्थन के एक व्यापक स्पेक्ट्रम को आकर्षित करने के उद्देश्य से एक सामरिक बदलाव था।

लुमले ने अनुमान लगाया कि बारदोली प्रस्तावों का अंतर्निहित इरादा कांग्रेस नेतृत्व द्वारा गांधी की अधिक अड़ियल, यकीनन नकारात्मक, स्थिति से एक रणनीतिक धुरी हो सकता है। उनका मानना था कि इसका उद्देश्य यथासंभव लाभप्रद शर्तों पर बातचीत करने के लिए जगह बनाना था। प्रस्तावों के भीतर निहित अस्पष्टता ने इस व्याख्या को बल दिया। उन्होंने कांग्रेस के भीतर ही दृष्टिकोणों में एक संभावित भिन्नता की भी पहचान की: सी. राजगोपालाचारी ने प्रस्तावों को बातचीत के लिए एक ईमानदार अवसर के रूप में देखा होगा, जबकि नेहरू शायद ब्रिटिश अस्वीकृति की उम्मीद कर रहे होंगे। नेहरू ने शायद गणना की होगी कि इस तरह की अस्वीकृति ब्रिटिशों को एक "अहंकारी साम्राज्यवाद" के रूप में चित्रित करके कांग्रेस के नैतिक अधिकार को मजबूत करेगी जो सहयोग के एक उदार प्रस्ताव को ठुकरा रहा है।

ब्रिटिश गणना को जटिल बनाने वाला अखिल भारतीय मुस्लिम लीग का दृढ़ रुख था। दिसंबर 1941 में अपने नागपुर प्रस्ताव के बाद, लीग ने वायसराय द्वारा 8 अगस्त, 1940 की घोषणा की पुनः पुष्टि पर संतोष व्यक्त किया। इस महत्वपूर्ण घोषणा ने अल्पसंख्यक समुदायों को आश्वासन दिया था कि किसी भी भविष्य के संवैधानिक ढांचे में उनके दृष्टिकोणों पर पूरा विचार किया जाएगा और सत्ता किसी ऐसी सरकार को हस्तांतरित नहीं की जाएगी जिसकीautorité भारत की आबादी के बड़े हिस्से द्वारा विवादित हो। लीग ने इसे पाकिस्तान की अपनी उभरती मांग के मौन समर्थन के रूप में व्याख्या की।

मुस्लिम लीग इस बात से बेहद आशंकित थी कि युद्ध के दबाव में अंग्रेज, इस स्थापित नीति को संशोधित करके कांग्रेस को खुश करने के लिए इच्छुक हो सकते हैं। उन्होंने एक कड़ी चेतावनी जारी की: 1940 की घोषणा से कोई भी विचलन, या एक एकल, एकीकृत भारत की स्थापना की दिशा में कोई भी कदम जहाँ मुसलमानों को केवल अल्पसंख्यक का दर्जा दिया जाएगा, का कड़ा विरोध किया जाएगा। उन्होंने चेतावनी दी कि इस तरह का परिदृश्य अनिवार्य रूप से युद्ध के प्रयास में बाधा डालेगा, एक ऐसा प्रयास जिसके बारे में उन्होंने दावा किया था कि यह काफी हद तक मुस्लिम समर्थन से बना हुआ था, ठीक मौजूदा ब्रिटिश नीति के कारण।

इस प्रकार, 1942 की शुरुआत में ब्रिटिश भारत एक महत्वपूर्ण मोड़ पर खड़ा था। गहन वैश्विक संघर्ष ने एकीकृत कार्रवाई की तत्काल आवश्यकता उत्पन्न की, फिर भी प्राथमिक राजनीतिक हितधारक - ब्रिटिश औपनिवेशिक सरकार, भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस, और अखिल भारतीय मुस्लिम लीग - एक जटिल त्रिकोणीय सत्ता संघर्ष में उलझे हुए थे। उनकी प्रतिस्पर्धी रणनीतियों, मांगों और व्याख्याओं ने युद्ध के प्रति एकजुट भारतीय प्रतिक्रिया, या वास्तव में भविष्य की स्वतंत्रता की ओर किसी भी सीधे रास्ते को असाधारण रूप से चुनौतीपूर्ण बना दिया।

---

Reference : The Transfer of Power 1942-7 Vol 01 - 01 January - 30 April 1942 - The Cripps Mission (Sir R. Lumley (Bombay) to the Marquess of Linlithgow) & MrJinnah’s presidential address to the All-India Mushm Students’ Federation on 26 December 1941; or to the principal resolution of the Working Committee of the All-India Mushm League passed at Nagpur on 27 December

---

Subscribe us : WhatsApp Youtube Channel Visit us : Sardar Patel

---

Karamsad

કરમસદ પ્રત્યે મારો સ્નેહ...

એક સવાલ મારા મન માં સદાય હતો કે જ્યારે સરદાર પટેલ આઝાદી ની લડત લડતા હતા અને સ્વતંત્ર ભારત ને નવો આકાર આપતા હતા ત્યારે કરમસદ ગામ માં શું પ્રવ્રુતિઓ ચાલી રહી હતી? આ સવાલ નો જવાબ શોધતા મને જે વિગતો પ્રાપ્ત થઈ એમાં કરમસદ ગામનો મારા જન્મ પહેલાંનો ઈતિહાસ આટલો રસપ્રદ હશે એ મે કદીએ વિચાર્યુ નહોતું, માનવી ની ઉત્સુકતા જ માનવી ને કાંઇક કરવાની પ્રેરણા આપે છે. આપણા પુર્વજો એ કેટકેટલા સદકરમ કર્યા એટલે જ કદાચ આ ગામનું પહેલાં થી જ નામ કરમસદ છે, જે સદાય સદ કરમ કરવા ની પ્રેરણા આપતું હતું, છે અને રહેશે….

કરમસદ ગામે ભારતના જગવિખ્યાત રાજ પુરુષો અને અનન્ય દેશભક્તો સદા આદરણીય શ્રી વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ અને સદા આદરણીય શ્રી વલ્લભભાઈ પટેલ જેઓને આપણે સરદાર પટેલના નામે જાણીએ જ છીએ. આ જ ગામની દિકરી સદા આદરણીય શ્રીમતી મણીબેન પટેલ કે જેમણે પોતાના પિતાની દેશભક્તિ અને દેશદાઝ માટે પોતાના જીવન ની આહુતી પિતાના ચરણોમાં આર્પી, કરમસદ ગામના જ શ્રી બાબુભાઈ પટેલ જેઓનું આપણે બાબુભાઈ શહીદ સ્મારક કરમસદના જુના બજાર પાસે બનાવેલ છે. આ સિવાય કરમસદ ગામે રાષ્ટ્રીય ચળવળમાં પણ પોતાનો ખુબજ મોટો ફાળો આપેલ છે.

કરમસદ ગ્રામ પંચાયત ની સ્થાપના ૨૫-૧૨-૧૯૪૦ ના રોજ કરવા માં આવેલ જે “અ” વર્ગ ની ગ્રામ પંચાયત તરીકે સ્થાપાયેલ, જે આજે નગરપાલિકા બની છે. ૧૯૫૪ માં કરમસદ નું ક્ષેત્રફળ ૬.૧ ચો. માઈલ, ઘરો : ૨૧૮૫, કુટુંબ : ૨૩૮૫ અને વસ્તી માં પુરુષો : ૬૩૭૨, સ્ત્રી : ૪૬૪૬ એમ કુલ ૧૮૦૧૮ હતી. આણંદ – ખંભાત ની રેલ્વે લાઈન ઉપર્નું આણંદ પછીનું સ્ટેશન. ગામ નાં ઘણાં લોકો દેશનાં મોટા શહેરોમાં અને પરદેશ ખાસ કરીને પુર્વ આફ્રિકા માં વસતા હતા અને આર્થિક રીતે સધ્ધર હતા, છે અને રહેશે.

ગામમાં લાખિયો કુવો, ખારો કુવો, રબારી નો કુવો અને મોટો કુવો એ મુખ્ય અને મોટા કુવા હતા, તે સિવાય નાની કુઈઓ પણ ઘણી હતી, આજે આ કયા સ્વરુપ માં છે તે મને ખબર નથી. એ વખતે શ્રી જશભાઈ જીવાભાઈ પટેલ પોતાનું ખાનગી વોટર વર્ક્સ ગામમાં ચલાવતા, ગ્રામપંચાયત તરફથી નવુ મોટું વોટર વર્ક્સ કરવાની યોજના કરવામાં આવેલ. સરદાર પટેલના સ્વપ્ન વલ્લભ વિધ્યાનગર ઉભું કરવા માટે કરમસદ ગામ ના લોકો એ પોતાની જમીનો ઉત્સાહ પુર્વક આપેલ હતી. આ સિવાય કરમસદ ગામે ઉદ્યોગિકરણ અને યુવાનનો ને રોજગારી મળે તે માટે જરૂરી જમીન વિઠ્ઠલ ઉદ્યોગનગર માટે આપેલ, તથા આરોગ્ય – તબીબી સેવા માટે જમીનની જરૂર પડતા કરમસદ ગામે પોતાની જમીનો ખુબજ ઉત્સાહ પુર્વક આપેલ જે આજે શ્રી ક્રિષ્ના હોસ્પિટલ / ચારૂતર આરોગ્ય મંડળ તરીકે જાણીતી બની છે અને આ જમીનો આપવા માટે મુખ્ય ઉદ્દેશ સમાજ તથા આવનાર પેઢીને મદદરૂપ બનવા માટેનો જ હતો. ગામ માં ૧૯૫૧થી એક દવાખાનું ચાલે છે અને આ દવાખાનાનું મકાન શ્રી પુનમભાઈ નરસિંહ ભાઈ પટેલે તથા પ્રસુતી ગ્રુહનું મકાન શ્રી ડાહ્યાભાઈ હાથીભાઈ પટેલે બંધાવેલ. જેને આપણે સ્ટેશન રોડ ઉપર આવેલ સરકારી દવાખાના તરીકે ઓળખીએ છીએ. શ્રી ઠાકોરભાઈ પટેલ (વૈધ) કરમસદ બસ સ્ટેંડ પાસે બાલ મંદિર નું મકાન પણ બંધાવેલ છે. જેને આજે આપણે જુનું બાલમંદીર પણ કહીએ છે.

સરદાર વલ્લભાઈ પટેલ હાઇસ્કુલ શ્રી સોમાભાઈ મીઠાભાઈ પટેલ, શ્રી અંબાલાલ હાથીભાઈ પટેલ, શ્રી મણીભાઈ બાબરભાઈ પટેલ ના વડીલ પરિવાર દ્વારા ખુબજ ઉત્સાહ પુર્વક બંધવામાં દાન આપેલ અને નાની નાની રકમ નું દાન કરવામાં પણ ટુકડે ટુકડે સવલત અનુસાર આપવા ની વ્યવસ્થા કરેલ જે કરમસદ કેળવણી મંડળ ના જુના વાર્ષિક આહેવાલો થી પણ માલુમ પડે છે.

૧૯૫૪ થી આજ દિન સુધી કુમાર શાળા અને કન્યા શાળા અલગ અલગ ચાલે છે. તેમાં કન્યાશાળા સંવત ૨૦૦૩માં ગામ નાં શ્રી ત્રિભોવનદાસભાઈ ખુશાલભાઈ પટેલ અને તેઓના ભાઈ શ્રી કાશીભાઈ પટેલ અને શ્રી ડાહ્યાભાઈ પટેલ એ તેમના કાકી શ્રીમતી સાકરબાના સ્મર્ણાર્થે રૂપિયા ૧,૩૫,૦૦૦=૦૦ ના ખર્ચે તળાવ ઉપર “પાટીદાર નિવાસ” (ધર્મશાળા) બંધાવેલ જે આજે સાકરબા કન્યાશાળા ના નામે ઓળખાય છે, અને એ વખતે કુમારશાળા નું મકાન સાકડું હોવાથી બીજા મકાનો પણ ભાડે રાખી ને પણ ગામ ના સંતાનો ને ભણવા માટે સગવડ કરી આપેલ, ભણતર ની સાથે સાથે પુસ્તકાલય પણ જરૂરી છે અને આ માટે શ્રી શિવાભાઈ દાદાભાઈ પટેલ એ મકાન બંધાવી આપેલ જેનું નામ “વિદ્યાર્થી સમાજ પુસ્તકાલય” તરીકે આજે પણ જાણીતું છે. જેમાં છાપા ઉપરાંત ૭૦૦૦ જેટલા પુસ્તકો પણ ૧૯૫૪ દરમ્યાન હતાં.

આજ કાલ ખાનગી બસ સેવા આણંદ થી કરમસદ ચાલે છે તથા બીજા અન્ય સ્થળો માટે પણ ચાલે છે, પરંતુ કદાચ અપણે નહિ જાણતા હોઈએ કે આ ખાનગી બસ સેવા ની શરુઆત વર્ષ ૧૯૫૪ પહેલા કરમસદ થી આણંદ જવા ખાનગી બસ સર્વિસ ચાલતી હતી જેમાં એક બસ ખાસ વલ્લભ વિદ્યાનગર વિધ્યાર્થી ઓ ને લેવા-મુકવા ની વ્યવસ્થા પણ હતી.. આપ સમજી શકો છો કે કરમસદ ના લોકો ની દિર્ગદ્રષ્ટી કેટલી હતી અને જે પોતાની આગવી બસ સર્વિસ એ જમાના માં ચલાવતું હતું. અને આજે આપણા જ ગામના પાટીદાર ના વિચારો નું કોઈ એ અનુકરણ કરે તો તે બાબતે હું પોતે તો ગર્વ અનુભવું છું અને આવું જ ભવિષ્ય માં પણ થવું જોઈએ.

સમય, શક્તિ, ધન, બુધ્ધિ, દરેક રીતે ગામ અને સમાજ ને સીધી કે આડકતરી રીતે મદદરૂપ થાય તે બધાને દાતા કહી શકાય… એ જમાનામાં ટેક્નોલોજીનો અભાવ / ઉપયોગ પણ નહી થતો હોય, જો આમ છતાં વડિલો તથા મહાનુભાવોએ કરી બતાવ્યુ તો આપણે તો આજ ની યુવા પેઢી ટેક્નોલોજી સાથે બહુજ સારી રીતે માહિત્ગાર છે તો આપણે કરમસદ માટે તો કાંઈક એવા કાર્યો કરી જ શકીએ કે જેથી કરીને આપણા મા-બાપ, આવનારી નવી યુવા પેઢી, ગામ અને સૌથી ઉપર સમાજ પણ ગૌરવ અનુભવશે.

એવું નથી કે કરમસદમાં કદીએ મુશ્કેલીઓ નથી આવી પરંતુ કરમસદ સદાય એ મુશ્કેલીઓ નો સામનો કરી ને કરમસદે સદાય પોતાની આગવી ઓળખ ઉભી કરી છે અને ભવિષ્યમાં પણ કરશે…

ભુતકાળ ના અનુભવો થી વર્તમાન જીવવા થી ભવિષ્ય સદાય ઉજ્જ્વળ બને છે એવુ મારુ મનવું છે.

આ સિવાય ગામ ના કોઇ મહાન કે પ્રતિષ્ઠિત વ્યક્તિ / વડીલ નું નામ મારા થી ધ્યાન બહાર ગયેલ હોય તો પુત્ર / મિત્ર સમજી માફ કરજો અને ઈરાદપુર્વક નથી તેની હું ખાત્રી આપું છું. તથા હું માનું છુ કે મે કોઇ સ્વર્ગસ્થ વડિલ કે મહાનુભાવના નામ ની આગળ સ્વ. નથી કહેલ એનું એકજ કારણ કે દરેકે દરેક સીધી કે આડકતરી રીતે આપણી વચ્ચે કે આપણા હ્ર્દય માં સદા જીવંત છે, હતાં અને રહેશે.

સરદાર પટેલ અમર રહો..

MUNICH AGREEMENT or POLITICAL BLACKMAIL?

The idea of calling upon all Congress Provincial Government to resign because the Thakore of Rajkot has not conformed to his undertaking with Sardar Vallabhbhai Patel or because the authorities at Jaipur do not want the presence of Mr. Jamnalal Bajaj within their borders, recalls the delightful Elia Essay about the Chinaman who first discovered that pork was a delicacy. Neither of these potentates is under any obligation to acknowledge the excellence of parliamentary government as the panacea for all the ills they and their subjects are suffering from. The Viceroy, no doubt, is anxious to have the provincial part of the Government of India Act to continue to function under their present Governments as it provides the strongest argument in favour of and the best hope for the acceptance of the Federal part. But there is a limit beyond which he can not go even for this purpose. Otherwise, it would be better to scrap the whole Act and pass another handing over the whole Act and pass another handing over the whole administration, British India and the States, to the Congress hierarchy. The wobbling methods of the Government of India have created confusion all round. The are unfair both to the States and to British India outside the Congress. They are unfair to the Congress also. Though the leaders do not seem to realise it the position of the Congress in the light of the frequent appeals to the Viceroy for intervention is exactly that of Indian States which also look to him for protection. Unless there is a "Munich Agreement" between Lord Linlithgow and Gandhiji, these frequent calls upon his powers as Crown representative to intervene at the threat of withdrawing the Congress ministries from eight provinces looks unpleasantly like political blackmail. One advantage of Mr. Subhash Bose's taking over control of the Congress would be to get rid of the camouflage which obscures the real issues of politics at the present day.

Source : Indian Social Reformer - 11-02-1939