Would you help me? Sardar Patel sought help from Jehangir Tata (J R D Tata)

Would you help me?  Sardar Patel sought help from Jehangir Tata (J R D Tata)

Poona,
9th October 1945

My Dear Jehangir,

It is more than three years since we met, i.e., before my arrest in August 1942 in Bombay. Since my release, I have been mostly confined to this clinic except for short intervals when urgent public duty calls me away. I wanted to meet you when I was in Bombay for three days on the occasion of the A. I. C. C. meeting. But I could not find time owing to pressure of work.

I am writing this to you in the hope that you may be able to assist me in an urgent matter of public importance. In the coming Central Assembly Elections, the Congress has to set up two candidates from the Bombay City General Constituency. There is no difficulty in getting both the seats; but I want your help in securing the services of an expert. If you can permit and persuada Dr. John Matthai (Economist, Member, India Tariff Board, Joined Tata Sons - 1940) to agree to stand as a Congress nominee and contest one of these seats on its behalf, you would be doing a great service to the country's cause His services in the Central Assembly at this critical juncture would be of immense value.If he would accept a Congress ticket, I would see that there is no difficulty in winning the seat in the elections.

As the date of nominations is drawing near, I would request you to send me a reply as soon as possible.

I have written this on my own behalf, but if you agree, I will place it before my Committee.

Yours Sincerely,
Vallabhbhai Patel

Shri J. R. D. Tata,
Bombay

Reference : This was Sardar - G M Nandurkar - Maniben Patel
Photo - Photo Division of India

jrd tata, jrd tata motors, jrd tata youtube, jrd tata news, jrd tata hindi, jrd tata pdf, jrd tata wikipedia, jrd tata airlines, jrd tata school, jrd tata ppt, tata sky login, tata cliq, tata motors, tata sky, tata harrier, tata motors share price, tata, tata login, tata altroz, tata youtube, 

Sarat Bose tried to cause rift between Sardar Patel and Nehru

Sarat Bose tried to cause rift between Sardar Patel and Nehru

Both Patel and Nehru shared uneasy relationship with Sarat Bose. Sarat Bose tried to cause rift between the two leaders during Tripuri Congress in 1939.

Poona,

6^th October, 1945

My Dear Jawaharlal,
I received your letter of the 1^st instant yesterday afternoon.

Rajkumari Amrit Kaur

Mr. Dharam Yash Dev had written to Bapu and to [Rajkumari] Amrit Kaur about the same matter, and as those letters were referred to me for disposal I had asked him to meet me in Bombay. He met me when we were in Bombay and he impressed me very well indeed. But from his conversation with me I gathered that he has a family and a style of living which is expensive. The ordinary Congress salary will not in my opinion suit him at all. He draws about Rs. 1250 from Dalmia and his father has left him practically nothing. He has therefore to earn his own living. I learn from Amrit Kaur, who knows him intimately, that his wife is a society girl of expensive habits and she would not like that he should join the Congress office. But she has very good opinion on him. He has been correspondence with me, but I am not sure whether his style of propaganda would suit us in the election campaign. I agree with you that he has made ample amends for his past mistake and he has also made up with [Acharya J. B.] Kripalani. At present we are confining ourselves to Central Assembly elections propaganda and for that we need not go in for any elaborate plan. But we shall consider when we meet next whether we should employ him for election propaganda in connection with the provincial assembly elections.

You must have received my letter suggesting that you should draft a small election manifesto for the Central Assembly. We have not much time as these elections are to take place next month.

The unfortunate and unnecessary controversy between you and Sarat Bose distressed us here very much. Bapu has written to Sarat about it. He has probably written to you also. I fail to understand why he chose to make such a public attack against Chiang Kai-Shek without having any consultation with you or Bapu. He knows that Congress policy. He must have some purpose behind it. I do not know what grievance he could have against you. I am afraid his re-entry into the Congress will create once again a situation which may not be pleasant for us all. Bapu is going to Bengal in the beginning of next month and he will probably talk to him more freely at that time.

I see that P.C.Joshi has started vigorous propaganda against the Congress for our attitude towards his group. It would have been better if we had expelled them straightway. Our notice has given him a handle to create propaganda here and abroad against us.

The Maharajkumar of Vizianagram had written a letter to Amrit Kaur expressing a desire to stand for the Central Assembly. She has advised him to see you and Pantji [G.B.Pant] in the matter.

Hope you are doing well.

Yours Sincerely,

Vallabhbhai Patel

Sardar Patel and Sarat Chandra Bose - 09-01-1948

સરદાર પટેલ અને મૌલાના વચ્ચે થયેલ અનબન ના કારણે સરદાર પટેલ અને ગાંધીજી વચ્ચે જે ગેરસમજ પેદા થયેલ તે સંદર્ભે  સરદાર પટેલે શરતચંદ્ર બોઝ-કલકત્તા ને તા. ૯ ફેબ્રુઆરી ૧૯૪૬ના રોજ લખેલ પત્ર ખુબ જ મહત્વપુર્ણ છે.

પ્રિય શરત,

મને ટુંડલાથી તમે મોકલેલ ૮ જાન્યુઆરીનો તાર મળ્યો, જેમાં પંજાબની મુલાકાત દરમ્યાન તમારા વિચારો પ્રગટ થયેલ છે. જ્યારે મને તમારો તાર મળ્યો, તો તે સમયે પંજાબ પ્રાંતિય કોંગ્રેસ સમિતિના એક મુખ્ય સદસ્ય હાજર હતા અને આ બાબતે વિસ્તારથી વિચારવિમર્શ કરી રહ્યા હતા. મે તમારા વિચારો બાબતે તેમને સલાહસુચન કર્યા. જ્યા સુધી નાણાકિય જરૂરિયાતો નો સંબંધ છે, તે બાબતે સહમતિ નથી થયેલ અને મે તેમને કહ્યુ કે તેઓ કોઈ સહાયતા જોઈએ તો તે બધાએ સાથે મળીને એક સહમતિ થવી જોઈએ.

બીજી બે અન્ય બાબતો છે, જે વિષે મારે તમારી સાથે સમજવી છે. પહલી શમસુદ્દિન વિષે છે, જેના વિષે જાણકારી મળી છે કે તેઓ લીગમાં શામિલ થઈ ગયા છે. જે બાબતે પાછળથી સમાચાર પત્રોમાં પણ પ્રકાશિત થયેલ છે કે તેમના સામે એક બેંકમાં ગેરરીતી આચરવા બાબતે વોરંટ જાહેર થયેલ છે. આ બહુ આશ્ચર્યજનક છે.

મને જાણકારી મળી છે કે મૌલાના ઈચ્છે છે કે શમ્સુદ્દિનની જગ્યાએ અશરફુદ્દિન પ્રભારી બને અને તેઓ તેમને નાણાકીય બાબતોમાં પુરી આઝાદી આપવા માંગે છે. તમને આ વ્યક્તિ માટે ખાતરી નથી અને તમે તેમની ઉપર વિશ્વાસ નથી કરતા, એટલા માટે તમને સભ્ય ચુંટવાની કમિટીમાંથી હટાવવામાં આવ્યા. તે એક કોંગ્રેસી છે તો તેઓ એક સ્વતંત્ર મુસ્લિમ કમિટીની રચના શા માટે કરવા માંગે છે? એવું પ્રતિત થાય છે કે તેઓ એક સ્વતંત્ર સંસ્થાની એટલા માટે સ્થાપના કરવા માંગે છે, કે જેથી તેઓ પોતાની મનમાની કરી શકે, સ્થિતિને પોતાના કાબુમાં કરવાની કોશિષ કરી રહ્યા છે. પ્રફુલ્લબાબુ આ વ્યવસ્થાથી સંતુષ્ટ નથી અને નથી સીતારામ સેકસરિયા પણ. મૌલાનાની ઈચ્છા છે કે તમારી સમિતિ તેમને ખુબ મોટી માત્રામાં ધન આપે, પરંતુ આ બન્ને આ માટે તૈયાર નથી, જેના કારણે નિર્ણય નથી કરાયો.

તે પછી, મને મૌલાનાનો એક પત્ર મળ્યો, જેમા તેમણે શિકાયત કરી કે મે કલકત્તામાં તેમની સાથે ચર્ચા કર્યા વગર તેમની ગેરહાજરીમાં જાતે જ નાણાકીય સમિતીની રચના કરી અને તેથી તેઓ મુસલમાનોની ચુંટણી બાબતે તેમની યોજના અનુસાર કામ નથી કરી શકતા. આથી જ તેઓ કહે છે કે મામલો બગડે તો તેઓ જવાબદાર નથી. મે તેમને આ બાબતે લખ્યુ છે કે મને એક અલગ નાણાકીય સમિતિ બનાવવા બાબતે કોઈ જ જાણકારી નથી અને મે આ બાબતે કાંઈ સાંભળ્યુ પણ નથી. આ બધુ શુ ચાલે છે તે હું સમજતો નથી. જો તમારી પાસે કોઈ જાણકારી હોય, તો મહેરબાની કરી મને જાણાવો.

તેમણે મને કલકત્તાથી તાર મોકલેલ કે હું સીતારામ ને એક લાખ રૂપિયા મોકલુ અને મે આ બાબતે વ્યવસ્થા કરી દીધી છે.

જો તમે સાવધાન નહી રહો, તો કેંદ્રિય એસેમ્બલીની ચુંટણીનો અનુભવ ફરી થશે અને જો આપણે શમસુદ્દિન અને અશરફુદ્દિન જેવા લોકો સાથે સોદો કરવો પડશે તો ભગવાન જ આપણી સહાયતા કરશે!

તમારે આંતરિયાળ વિસ્તારોમાં જરૂર જવુ જોઈએ, કે જ્યા મુસ્લિમ ચુંટણીઓ માટે જે જીલ્લાઓ આપણા માટે અનુકુળ છે અને સાથે સાથે જે રિપોર્ટ મળે છે, તે સાચા છે કે નહી તેની પણ ખાતરી કરવી.

આજે મૌલાનાનો એક તાર મળ્યો, જેમાં જણાવ્યું છે કે સમિતિની મીટીંગની તારીખ ૧૯ની જગ્યાએ બદલીને ૧૬ કરી રહ્યા છે. તેમણે તારીખ બદલવા માટે કોઈની સલાહ નથી લીધેલ અને જાતેજ આ નિર્ણય લીધેલ છે. તમે મને લખ્યુ હતુ કે તમારે પ્રસ્તાવ મંજુર કરવા માટે તા. ૧૬ સુધી બેસવુ પડશે. એટલે, હુ નથી જાણતો કે તમે ૧૬મી એ દિલ્હી આવી શકશો કે નહી.

મને આશા છે કે તમે તંદુરસ્ત હશો.

આપનો

વલ્લભભાઈ પટેલ.


ફોટો સૌજન્ય : વીકીપીડીયા તથા ફોટો ડીવિઝન - ભારત

Renunciation of Sardar Patel

Renunciation of Sardar Patel - સરદાર પટેલનો ત્યાગ

સન ૧૯૨૯ના પ્રવચનો દ્વારા જાણી શકાય કે સરદાર પટેલનો મુખ્ય મુદ્દો જમીન મહેસૂલનો અન્યાયી બોજ હતો, તેમનું માનવુ હતુ કે આ મુદ્દા ઉપર આખા હિંદુસ્તાને સરકાર સામે લડવા તૈયાર કરી શકાશે. સપ્ટેમ્બર ૧૯૨૯ના યંગ ઈંડિયામાં ગાંધીજીએ આ વિષય બાબતે વિસ્તારથી લખેલ છે અને જેમા બારડોલીનું મહત્વ અને સરદારની શક્તિઓની જાણકારી દેશ સમક્ષ મુકી હતી. જેમા તેમણે જણાવ્યુ કે “સરદારની આગેવાની શક્તિઓનો લાભ ઉઠાવી શકે તેવા કેટલા બારડોલી જેવા ગામો છે?” બારડોલીની લડાઈ માટે તૈયાર ખેડુતોએ તાલીમબધ્ધ સેવકોની મદદથી અહિંસાની આ લડતમાં વિજય મેળવ્યો હતો.

કોંગ્રેસના પ્રમુખપદ જેવા મહત્વના સવાલમાં મોતીલાલ નહેરુ પછી કોની વરણી કરવી તેમાં સરદાર પટેલ અને ગાંધીજી વ્યસ્ત બન્યા હતા. સુભાષચંદ્ર બોઝે લખેલ કે “કોંગ્રેસના સભ્યોમાં સરદાર પટેલ અને ગાંધીજી બન્નેમાંથી આ પદ કોને મળવું જોઈએ તે બાબતે અસમંજસ હતી. કેટલાક સભ્યો સરદાર પટેલને આ માન મળવું જોઈએ અને કેટલાક સભ્યો એમ માનતા હતા કે અંગ્રેજો સામેની લડત ગાંધીજીએ લડવાની હતી તેથી આ માન તેમને મળવું જોઈએ. ગાંધીજીને આ માન મળે તેમાં રાજાજી અને ઘણાખરા અંશે સરદાર પટેલ પોતે પણ આ મત ધરાવતા હતા.

સપ્ટેમ્બરના પહેલા સપ્તાહમાં વૈદારણ્ય પરિષદમાં સરદારે કહ્યુ હતુ કે “સહું કોઈ ગાંધીજીને પ્રમુખપદ સોંપવા આતુર છે.” દસ પ્રાંતિક સમિતિઓએ ગાંધીજીના નામની દરખાસ્ત મૂકી હતી અને નવા પ્રમુખ તરીકે ગાંધીજીના નામની જાહેરાત પણ કરી દેવામા આવી હતી. પણ ગાંધીજીએ આ હોદ્દો સ્વીકરવાની સાફ મનાઈ કરી. હવે પાંચ પ્રાંતિક સમિતિઓએ સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલના નામની અને ત્રણ પ્રાંતિક સમિતિઓએ જવાહરલાલ નેહરુના નામની દરખાસ્ત કરેલ, હવે પસંદગી આ બન્ને વચ્ચે કરવાની હતી. લખનૌમાં મળેલ કોંગ્રેસ સમિતિની સભામાં ગાંધીજીને તેમના નિર્ણય બાબતે ફરી વિચારવા વિનંતી કરી પરંતુ ગાંધીજી પોતાની વાતને વળગી રહ્યા.

ઉત્તરપ્રદેશના નરેંદ્ર દેવ અને બાલકૃષ્ણ શર્મા જવાહરલાલના યુવાન અને ઉત્સાહી ટેકેદારો હતા. અને તેઓએ વલ્લભભાઈ ઉપર દબાણ કરવાનું શરુ કર્યુ અને જાહેરમાં હવે સરદાર શુ કરશે? સરદાર શુ કહેશે? આ બાબતોને પ્રાધાન્ય આપી ચર્ચા કરવા માંડી. આ સમયે નરેંદ્ર દેવ અને બાલકૃષ્ણએ જે ભાગ ભજવેલ તેની યાદ તાજી કરતા સરદારે આશરે ૧૯ વર્ષ પછી એટલે કે આશરે ૧૯૪૮માં તેમને જવાહરલાલના “ડાઘિયા કુતરા” તરીકે ગણાવ્યા હતા. નરેંદ્ર દેવ ના લખાણ મુજબ ૧૯૨૯માં ઉમેદવારી પાછી ખેચી લેવા માટે સમજાવવા ગાંધીજી માટે કપરો સમય હતો, આ લખાણનો ઉલ્લેખ રાણીએ કરેલ તે સાવ ખોટી રીતે બોમ્બે ક્રોનિકલ ૨૮-૧૯૩૯માં વંચાયો છે. હકીકતમાં આ લખાણ વર્ષ ૧૯૩૬ બાબતે નરેંદ્ર દેવે લખેલ જે ખોટી રીતે વંચાયેલ હોવાતી ૧૯૨૯ માટે ગેર સમજ ઉભી કરે છે. હકીકતમાં તો વર્ષ ૧૯૨૯માં તો સરદાર પટેલે તરત ઉમેદવારી પાછી ખેચી લીધી હતી. અને જવાહરલાલ નેહરુ ૧૯૨૯માં કોંગ્રેસ પ્રમુખ બન્યા હતા.

Narayan Dev

“ડાઘિયા” શબ્દપ્રયોગ ઉપરથી તો સમજી શકાય કે વલ્લભભાઈ પટેલના મનમાં કેટલી કડવાશ હશે. આ કડવાશ શા કારણે છે? તે સમજવા ઘણા કારણો છે. તેમના માટે સૌથી વેદનાકારી કારણ એ હતુ કે જેના માટે થઈને તેમણે ઘરબાર છોડ્યાં, અને દરેક બાબતે જેમનો અભિપ્રાય સર્વોપરી અને મૂલ્યવાન હતો, તે મહાત્મા ગાંધીજીએ તેમની શક્તિઓને ઊતરતી ગણાવી હતી. “ડાઘિયાઓ” જવાહરલાલને ટેકો આપે તે સમજી શકાય પરંતુ ગાંધીજી પોતે જવાહરલાલની વરણી કરે તે તેમના માટે અસહ્ય હતું. માઈકલ બ્રેચરના પુસ્તક નેહરુમાં આ બાબતે ઉલ્લેખ કરેલ છે. અને મોતીલાલ નેહરુ અને માતા સ્વરૂપરાણી ની ખુશીનો તો કોઈ પાર નહોતો. વર્ષને અંતે લાહોર કોંગ્રેસના પ્રમુખપદેથી જવાહરલાલ નહેરુએ કહ્યુ કે “હું ગણતંત્રવાદી છુ અને રાજાઓ અને રાજકુમારોની પરંપરામાં મને જરા પણ શ્રધ્ધા નથી.” સ્વાયત્તની શાસનની બાબતમાં વલ્લભભાઈ જવાહરલાલ કરતા ઓછા ઉગ્ર હતા. તેમ છતા ગણતંત્ર તેમના લોહીમાં વણાઈ ગયેલું. આ ગોળી ઘણી કડવી હતી પરંતુ વલ્લભભાઈએ કોઈપણ આનાકાની વગર ગળે ઉતારી લીધી.

Balkrishna Sharma

ગાંધીજીને અનુસરવાની પોતાની પ્રતિજ્ઞાને કારણે જ વલ્લભભાઈ બધા જ આઘાત અને અણગમાને પોતાના મનમાં ઉગતા પહેલા જ દાબી દીધા. પરંતુ એક વાતથી તો ગાંધીજી, જવાહરલાલ અને બીજા સભ્યો પણ પરિચિત હતા કે ગુજરાતમાં તો ફક્ત પટેલ કહેશે તે જ થશે ખુદ કોંગ્રેસ પ્રમુખ કે ગાંધીજી કહેશે તો પણ નહી ઉપજે. જેમ ૧૯૦૫માં વલ્લભભાઈએ વિઠ્ઠલભાઈ માટે જે ભોગ આપ્યો (બેરિસ્ટર થવા માટે વિલાયત જવાનો) તેમા એક વણલખી શરત હતી તેમ ૧૯૨૯માં તેમણે જવાહરલાલ માટે આપેલ ભોગમાં પણ એક મૂક શરત હતી – ગુજરાતમાં વલ્લભભાઈ ધારશે તેમ જ થશે.

Vallabhbhai Patel on Congress Plan of Action in Congress Majority Provinces

Vallabhbhai Patel on Congress Plan of Action in Congress Majority Provinces

AICC Papers, F. No. 1(a)/1936-37, 5th May1937

Dear Friend,

                As the policy of the Government in the various Provinces, in which the Congress commands a majority, is now definitely fixed, it is necessary for us now to start our plan of action. In all these provinces ‘bogus’ Ministers which have been styled as Interim Ministries have been formed. The ostensible object is to allow some time, for a reconsideration of the situation created by the refusal of the Congress Party to form Ministries consequent upon the Anglo-Indian Press which with one voice welcomed our Delhi formula, have suddenly changed their front with remarkable rapidity and unanimity. Some of them now have started appealing to the Congress leaders for reconsideration of their attitude. It is the usual way of preparing ground for throwing blame on the Congress for the break-down when they see that the Government have made up their mind the other way. The Congress has nothing to reconsider. It keeps no secrets and its policy has been open and above board. It is also unlikely, that the Government will now reconsider its position, as from the uniform nature of the answers given by the different Governors it appears, that their policy has been dictated from the Whitehall. Under the circumstances there are two alternatives left. (1) The Governor suspending the Constitution by a proclamation and taking over all the responsibility of administration on himself at the end of six months. (2) Before the expiry of the period of six months the Legislatures may be called, when the Ministry is bound to go, unless in the meantime, these Ministries succeed in reducing the strength of the Congress Party, so as to make their position stable. The first course is most unlikely. It is also highly unlikely that the ministry will succeed in any Province in breaking the Congress strength to any appreciable extent, if at all. On the contrary, in all probability, the other groups and individuals will join the Congress party in removing those unwanted ministries at the very first opportunity. It is more than probable that the first meeting of the Legislatures will be called in July or latest in August, and it is certain that when these ministries are faced with their respective Assemblies, they will have to go. The Legislatures then in all probability I will be dissolved and a fresh struggle of the elections will follow as a matter of course.

                Under these circumstances, the Congress Party in the various assemblies should from now organise its campaign to meet the situation that is likely to arise. I suggest, that a representation explaining a vote of no-confidence in these ministries should be organised in all Provinces and submitted forthwith to the Governors concerned. Signatures on such representation should secured from all groups and individuals, who are ready to join in such a vote of no-confidence, in addition to the signatures of all members of the Congress Party. No time should be lost in organising such a representation. It should then be published in the press also. This representation should contain a demand for immediate summoning of the Assembly.

Provincial Conventions of Congress members in the Legislatures may be organised and there also resolutions expressing a vote of no-confidence and a demand for calling a meeting of the Assembly should be passed and a programme of work for immediately educating the constituencies from which these members have been elected should be drawn up. Intensive campaign should be carried on all over the Province. The voters should be informed of the possible consequences of the present situation and of the possibility of a fresh election in the near future, so that when the time comes they may be prepared to return the Congress in a greater majority. The Congress organisation should be strengthened and the Congress machinery should be perfected during this interval for a swift and successful election struggle, which is bound to come much sooner than is expected. It must be remembered that when the next election comes there will be very short notice and we must keep our machinery in order from now.

Yours Sincerely,

Vallabhbhai Patel - Chairman