Sardar Patel | Nehru | National Herald

Sardar Patel | Nehru | National Herald

સરદાર પટેલે નહેરુને નકારી દીધા હતા

૬ મે ૧૯૫૦,

મારા વહાલા વલ્લભભાઈ,

નેશનલ હેરાલ્ડમાં ફાળો આપવા વિશે ૬ મેના તમારા પત્ર માટે આભાર. તમે જે સિદ્ધાંતનું પાલન કરો છો તે એ છે કે મંત્રી વિભાગના કાર્યોમાં સામેલ કોઈની પાસેથી પૈસા એકઠા કરવા, સ્પષ્ટપણે યોગ્ય છે. પરંતુ તે કેવી રીતે અમલમાં મૂકવું તે હંમેશાં સ્પષ્ટ હોતું નથી. ઉદાહરણ તરીકે, બંને રના પાસે કંઇ કરવાનું નહોતું, જ્યાં સુધી હું જાણું છું, કોઈપણ એરલાઇન્સ સાથે અથવા તે સમયે હેરાલ્ડમાં પસંદગીના શેર ખરીદવાનું વચન આપતા તે સમયે સંચાર વિભાગ સાથે. કે ફિરોઝે મને જે કહ્યું છે તે મુજબ, રફી અહેમદ કિદવાઈને આ સંબંધમાં તેમની સાથે કંઈ લેવા-દેવા નહોતા?

મારો છેલ્લા ૩ ૧/૨  વર્ષ કે તેથી વધુ સમયથી હેરાલ્ડ સાથે કોઈ સંપર્ક નથી, અને તે કેવી રીતે ચલાવવામાં આવે છે તેની કોઈ વિશિષ્ટ માહિતી પણ મને મળી નથી. હું સમજી શકું છું કે સમયાંતરે ફિરોઝ અથવા મૃદુલા અથવા રઘુનંદન સારન અથવા કેટલાક અન્ય લોકો તેના શેર જુદી જુદી જગ્યાએ વેચતા હતા. 

સામાન્ય રીતે વેચેલા શેરો ઓછી માત્રામાં હતા. શક્ય છે કે રફી અહેમદે આ મામલો કેટલાક લોકોને આપ્યો હોય. પરંતુ મને આ યોગદાન અને હવાઈ સેવાઓ વચ્ચે જોડાણ દેખાતું નથી. જેમ જેમ હું તમને લખું છું, રાણાઓએ ચિત્રમાં આવે તે પહેલાં કોઈપણ હવાઈ સેવામાં તેમના પ્રદાનનું વચન આપ્યું હતું. તે સાચું છે કે તેણે પાછળથી એટલે કે ડિસેમ્બર 1949 માં આ ફાળોનો ફાળો આપ્યો. મને લાગે છે કે હેરાલ્ડ તેને સ્વીકારે નહીં તે માટે તે સારું રહેશે. હકીકતમાં હેરાલ્ડ એ એક સારો વ્યવસાય દરખાસ્ત છે અને તેના પ્રેફરન્સ શેર્સ અને ડિબેન્ચર્સ ખરાબ રોકાણ નથી.

તમારો

જવાહરલાલ

 

૧૦ મે ૧૯૫૦

મારા પ્રિય જવાહરલાલ,

નેશનલ હેરાલ્ડ વિશે ૬ મે, ૧૯૫૦ ના તમારા પત્ર માટે આભાર.

તમે જે સ્થાન લીધું છે તે જોતાં મને આ બાબત આગળ વધારવી નકામું લાગે છે. આ પ્રવૃત્તિઓ હું કેવી રીતે જોઉ છું તે મેં તમને પહેલાથી જ કહી દીધું છે અને તે શંકાસ્પદ છે કે જો મારે આ મામલે બીજા કોઈ પ્રાંતમાં કંઈ લેવાનું છે, તો આ પરિસ્થિતિ મારા દ્વારા સહન કરવામાં આવશે. તમને લાગે છે કે ફાળો નેશનલ હેરાલ્ડમાં આવે છે કારણ કે તે એક સારો વ્યવસાય દરખાસ્ત છે અને તેના પસંદગીના શેર્સ અને ડિબેંચર્સ ખરાબ રોકાણ નથી. નેશનલ હેરાલ્ડમાં રોકાણ કરનારાઓની મારી પોતાની માહિતી અન્યથા સૂચવે છે. તમે મને એમ પણ લખ્યું હતું કે રફીએ તેની દિશામાંથી રાજીનામું આપ્યું હતું. મને ખબર નથી કે તેણે આ ક્યારે કર્યું, પરંતુ મને હજી પણ નેશનલ હેરાલ્ડ સાથે તેના ગા close અને નજીકના સંપર્કના પુરાવા મળ્યા છે.

તમારો 

વલ્લભ ભાઈ પટેલ

sardar patel, sardar vallabhbhai patel, vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai patel in hindi, rashtriya ekta diwas, about sardar vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai, sardar vallabhbhai patel information, sardar vallabhbhai patel biography, the collected works of sardar vallabhbhai patel, sardar patel college, maniben patel

Farmers - 6 - સરદાર વાણી - सरदार वाणी

Farmers - 6 - સરદાર વાણી - सरदार वाणी

I wish the farmers should be free from debt, but I wish more that farmer should be farmer, he should be a man, not living like an animal. Farmers have an unbearable burden of debt of moneylenders on their heads.

(Date : 25 December 1937, Occasion : Addressing villagers of Rajpipla on revival of Cottage Industries to enrich farmers.)

sardar patel, sardar vallabhbhai patel, vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai patel in hindi, rashtriya ekta diwas, about sardar vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai, sardar vallabhbhai patel information, sardar vallabhbhai patel biography, the collected works of sardar vallabhbhai patel, sardar patel college, maniben patel

Today That Day | Gandhiji's Visit at Kaira - 1st November 2020

Today That Day | Gandhiji's Visit at Kaira - 1st November 2020

On the first November Gandhi visited Nadiad and addressed a gathering of about 5,000 persons. Vallabhbhai Javerbhai Patel also spoke at the meeting. Gandhi began by urging the need of unity between Hindus and Mahommadans. during this connection he mentioned Moulvi of Ahmedabad who had been creating a breach between Hindus and Mahommadans. He said the person had not been authorised to talk on their behalf by himself or by the Khilafat Committee. He announced that he intended asking the Khilafat Committee and therefore the Swaraj Committee to issue certificates to persons who were authorised to talk on their behalf. He then went on to mention that Government intended taking repressive measures which it had been likely that he himself, Shaukat Ali, and Mohamed Ali would be arrested. just in case they were arrested there should be no violence, no bloodshed, no hartals and no lifting of rails. Government believed that the agitation within the country was thanks to the very fact that he and therefore the Ali Brothers were free. It should be proved to Government that it had been not he or Mohamed Ali or Shaukat Ali who demanded Swaraj or justice for the Punjab or the Khilafat, but the entire people. No representations should be made to Government just in case they were arrested. He then advised people to not send their children to Government schools because the education given there was impure, to not vote at the elections, and to form use of home-made cloth. People were advised to not celebrate Diwali this year. The festival is meant to precise the enjoyment of the people at the success of Ram over Rawan. But at the present there's the rule of the Rakshas and other people haven't any right to celebrate Diwali till Ramraj is established. He concluded his speech by saying that till then he had scrupulously avoided posing for money as he was afraid that the cash collected by his men could be misappropriated. (I think this a part of his speech has not been correctly reported.) But circumstances had arisen which compelled him to invite money. They wanted to possess national schools and therefore the work couldn't be accomplished without money. 

Gandhi and his party left Nadiad an equivalent night.

M. K. Gandhi received Mehmedabad and was met at the station by about fifty Home Rulers, etc., and ten volunteers, and brought in procession through the town. Handbills containing the subsequent phrases were restored on the roadsides : "If we've no voice in ruling our own country, we should always not pay taxes", " we should always fear the detectives of God much more than those of Government" India is for the Indians ", " self-government is my religious motto and it's what I desire", "By the sins of kings, calamities fail upon the themes , ana if the themes won't oppose them they invite more calamities by adding their own sins thereto", " If you've got no courage keep silent and see results of the fight of others", "When slaves forget their slavery there's no remedy for releasing them from their bondage."

Gandhi first addressed a gathering of about 300 women and urged them to try to to their bit towards non-co-operation. He then addressed a gathering of about 3,000 persons in his usual style and language. a handbag of Rs. 300 was presented to him. From Mehmedabad he went on to Nadiad an equivalent day. On his arrival at Nadiad he put up at the Santram temple. At 5 p.m. he aadressed a gathering of about 3,000 women within the Mogalkot dharamshala in South Bazar, and at 8 p.m. addressed an open-air meeting of about 10,000 persons outside tne Anmeaabadi Gate, under the presidentship of Vallabhbhai J. Patel. the most object of Gandhis visit was to gather funds. He evidently thinks that there's something within the wina, for he urged the people to not commit any acts of violence just in case he or any of the local agitators— he named Mohanlal K. Pandya, Gopaldas D. Talati and Kalyanji Mehta of Surat—were arrested. as was common he mentioned this Government as a devilish one. He mentioned a Moulvi in Ahmeda-bad (Moulvi Mustaq Ahmed) and condemned his manner of speech. He seems to possess given up the thought of requiring pleaders to suspend practising within the law courts, as he said that that question should be postponed. He urged the withdrawal of scholars from Government schools, the boycotting of the councils, celibacy, viz., to not increase and multiply, the utilization of swadeshi cloths and to celebrate the Diwali consistent with his article within the Navjivan. He entreated volunteers to not misappropriate public money and therefore the people to ascertain that their subscriptions visited properly authorised collectors.

Gandhi and party left Nadiad by mail for Broach on the first November.

Source : Source Material for a History of the Freedom Movememt in India (1920 to 1921)

sardar patel, sardar vallabhbhai patel, vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai patel in hindi, rashtriya ekta diwas, about sardar vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai, sardar vallabhbhai patel information, sardar vallabhbhai patel biography, the collected works of sardar vallabhbhai patel, sardar patel college, maniben patel

સરદાર પટેલ એક સમાજ સુધારક -- Sardar Patel - 31-10-2020

સરદાર પટેલ એક સમાજ સુધારક

ઉમાશંકર જોશીની એક કવિતાની પંક્તિ 

ગંધાતા દુરિત પ્રતિ ધારદાર શબ્દોના ઘા કરવામાં એ રાચે છે, 

પણ હમણાં હમણાં તો એની આત્માની ગોફણમાંથી

છુટે છે - શબ્દ નહી, પણ તાતી સંકલ્પ શક્તિ

એન શબ્દો શબ્દો નથી, કાર્યો છે.

તા. ૦૫-૧૨-૧૯૨૫ના રોજ સરદારશ્રીએ અમદાવાદથી કુમારી મણીબેનને પુના સેવાસદનમાં પત્ર લખ્યો

“તમને ત્યા બધુ બરોબર ગોઠવાઈ ગયુ હશે. બધા સાથે હળી મળીને રહેજો.” આજે જ્યારે પરસ્પર કુસંપ, ઝગડાઓ વધતા જાય ત્યારે સરદાર સાહેબે મણીબેનને લખેલ પત્ર દ્વારા જણાવેલ તેમના વિચારો ખુબ જ ઉપયોગી થાય છે. સરદાર સાહેબ હળીમળીને કામ કરવાની સાથે સાથે સંપ અને સહકારની તરફેણ કરતા જણાય. તેમનું માનવું હતું કે હળીમળીને કામ કરવાથી ઘણા સંઘર્ષોનો ઉકેલ સરળતાથી થાય છે.

તા. ૦૯-૦૫-૧૯૩૪ના રોજ સેંટ્રલ પ્રિઝન, નાસિક રોડથી સરદાર પટેલે કસ્તુરબા સેવાશ્રમ, તથા અન્યોને લખેલ કાગળમાં દર્શાવ્યુ કે “જુલ્મ કરનારની ખબર ઈશ્વર લેશે. વહેલો કે મોડો ખબર લેશે તેમા કોઈ શંકા નથી.” સરદારના આ પત્ર દ્વારા સમજ આવે કે દરેકને જો ઈશ્વરનો ડર હોય તો તે દરેક વ્યક્તિ અમાનુષી સામાજીક અત્યાચારો બંધ થઈ શકે છે.

સરદાર સાહેબે અશ્પૃશ્યતાની નવી વ્યાખ્યા કરેલ તે જાણવા જેવી છે અને તેઓ આ વ્યાખ્યા તેમના ભાષણોમાં અવારનવાર કહેતા;

“અશ્પૃશ્યની વ્યાખ્યા તમે જાણો છો? પ્રાણીના શરીરમાંથી જ્યારે પ્રાણ નીકળી જાય ત્યારે તે અશ્પૃશ્ય બને છે. પરંતુ જ્યારે મનુષ્ય કે પ્રાણીમાત્રમાં પ્રાણ હોય ત્યાં સુધી તે અશ્પૃશ્ય નથી તે પ્રભુનો એક અંશ છે. અને કોઈને અશ્પૃશ્ય કહેવુ તે પ્રભુના અંશનો તિરસ્કાર કરવા જેવુ છે.”

સરદારનું તો સ્પષ્ટ પણે માનવું હતું કે ઊંચનીચના ભેદભાવ માનનારને રાજસત્તાનો કોઈ અધિકાર નથી. કોંગ્રેસ પક્ષની વિચારધારામાં એક અગત્યનો ભાગ અશ્પૃશ્યતા નિવારવાનો હતો. પોતાની રાજકીય વગ ધરાવી સરદારે અશ્પૃશ્યતા નિવારણ માટે પ્રેરણાદાયક પ્રયાસો કર્યા. જેમ કે નવેમ્બર ૧૯૨૫માં તેમણે પોતે કાઠિયાવાડ રાજપરિષદમાં તેમણે અશ્પૃશ્યતા નાબૂદીનો ઠરાવ પસાર કરાવ્યો. એ સભામાં જેમના માટે બેસવાની અલગ જગ્યા કે વિભાગની વ્યવસ્થા કરવામાં આવેલ તે જગ્યાએ સરદાર સાહેબ પોતે જઈને બેઠા. અને પોતાનું પ્રવચન પણ પોતે જ ત્યાંથી આપ્યું.

સરદારશ્રી જ્યારથી સમજણા થયા ત્યારથી પાટીદાર નાતના પહેરામણી (પરઠણ) જેવા અન્ય રિવાજો પ્રત્યે તેમને ભારે તિરસ્કાર હતો. કોઈની પહેરામણીની વાત સરદારસાહેબ પાસે આવે તો તરત પુછતા કે “આખલાના પાંચ હજાર ઉપજ્યા કે સાત હજાર ઉપજ્યા? એક વાર તો પોતાના સગામાં જ એક છોકરાની સગાઈ વખતે પહેરામણીની બાબતે રકઝક ચાલતી હતી તે સમયે જ સરદાર બોલ્યા કે “આ બધી ભાંજગડ છોડો અને છોકરાને શુક્રવારીમાં જ મુકો! સરદાર બાળલગ્નની જેમ પરઠણના પણ સખત વિરોધી હતા. એક વાર ભાદરણની જાહેર સભામાં સરદારે કહેલું કે “ભાદરણમાં પાટીદારોની મોટી ઈમારતો છે, તેથી ત્યા ધન વધુ છે તેમ ન માનતા એ તો છોકરાઓના લગ્ન થાય ત્યારે ઈમારત જોઈ સારા પૈસા, સામાવાળા પાસેથી લેવાય તેના માટે છે.”

sardar patel, sardar vallabhbhai patel, vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai patel in hindi, rashtriya ekta diwas, about sardar vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai, sardar vallabhbhai patel information, sardar vallabhbhai patel biography, the collected works of sardar vallabhbhai patel, sardar patel college, maniben patel

Tribute to Shri Vithalbhai Patel - 22-10-2020

Tribute to Shri Vithalbhai Patel - 22-10-2020

વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ પોતાના પુરુષાર્થ અને હોશિયારીથી “બેરિસ્ટર વિઠ્ઠલભાઈ” તરીકે મુંબઈ (તે સમયે બોમ્બે) હાઈકોર્ટમાં ખ્યાતનામ થયેલ વિઠ્ઠલભાઈ હવે પ્રજાસેવક “માનનીય શ્રી વિઠ્ઠલભાઈ” તરીકે ઓળખાવા લાગ્યા. વિઠ્ઠલભાઈના તે સમયના સાથીદારો મુખ્યત્વે સર ફિરોજશાહ મહેતા, ગોકુલદાસ કહાનદાસ પારેખ, ઈબ્રાહીમ રહીમતુલ્લા, સર રઘુનાથરાવ પરાંજપે, સર લલ્લુભાઈ શામળદાસ અને સર ચીમનલાલ સેતલવાડ હતા. ધારાસભાની કાર્યવાહીમાં પ્રશ્નો કેમ પૂછવા, ઠરાવો કેવી રીતે રજુ કરવા, સુધારા કેવી રીતે રજુ કરવા, વધારાના પ્રશ્નો ક્યારે અને કેવી રીતે પુછી શકાય આમ આખી કાર્યવાહી પર પકડ કેવી રીતે મજબુત કરાય તે માટે વિઠઠલભાઈ એક અભ્યાસી જીવન શરૂ કર્યુ અને તેઓ સવારથી સેક્રેટેરિયેટ લાયબ્રેરીમાં અને બોમ્બે પ્રેસીડેંસી અસોસિયેશન લાયબ્રેરીમાં અભ્યાસ કરતા.

વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ પોતાની બાજ નજરે આખા પ્રાંતના વહીવટ પર નજર રાખતા અને જરા પણ ગરબડ, ગેરવહીવટ, કે શંકાસ્પદ કાર્ય ઘ્યાન આવે તો એન વિશે પ્રશ્નો પૂછી વહીવટકર્તાઓને મુશ્કેલીમાં મુકી દેતા, એમના સવાલોની સંખ્યા અને ધારાસભાના કુલ સભ્યોએ પુછેલ પ્રશ્નોની સંખ્યા સરખાવીએ તો વિઠ્ઠલભાઈના પ્રશ્નોની સંખ્યા વધારે રહેતી, એક વર્ષેતો કુલ પ્રશ્નોનો મોટોભાગ જ વિઠ્ઠલભાઈ એકલાનો હતો. એક પ્રસંગે તો બે ગોરા અફસરોએ એક ભારતીય નાગરીકને તુમાખીમાં માર્યો, અને આની જાણ વિઠ્ઠલભાઈને થઈ એટલે, તેમણે ધારાસભામાં જ પ્રશ્ન કર્યો કે સરકારે આ અફસરો સામે શું પગલા લીધા જેથી એવા વર્તનનું પુનરાવર્તન ન થાય? ધારાસભામાં વિઠ્ઠલભાઈના આ સવાલે તો સરકારને અવઢવમાં મુકી દીધી અને આખરે જાહેરમાં કબુલવુ પડ્યુ કે આવી વર્તણૂક શરમજનક છે અને ગૌરવઘાતક છે.હોમરૂલ લીગના આદ્યસ્થાપક શ્રીમતી એની બેસેંટની ધરપકડ થઈ ત્યારે વિઠ્ઠલભાઈએ પ્રશ્નોનો મારો ચલાવી સરકારને ફરી કફોડી સ્થિતિમાં મુકેલ.

સરકારી બિલો પર સુધારાનો કાર્યક્રમ તેમણે ધારાસભાની ત્રીજી બેઠકથી શરૂ કરી. આ બેઠકોમાં તેમણે મહત્વના સુધારા રજુ કર્યા જેમા આબકારી કાયદો, ટાઉન પ્લાનિંગનો ધારો, મહેસૂલી કરના સુધારો, દરેક પર સુધારાઓ રજુ કર્યા અને તેમના થકી આશરે ૬૫ જેટલા સુધારાઓને રજુઆત માટે કરેલ વક્તવ્યથી તો એક ગોરા સભ્ય તો અધીરા થઈ ગયા અને વારંવાર કાનુની મુદ્દા રજુ કરી દખલ કરવા માંડી પરંતુ તેમા ફાવટ ન આવી અને વિઠ્ઠલભાઈએ આ બાબતે કરેલ અભ્યાસ ના કારણે ગવર્નરે પણ નમતુ જોખવુ પડેલ. 

sardar patel, sardar vallabhbhai patel, vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai patel in hindi, rashtriya ekta diwas, about sardar vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai, sardar vallabhbhai patel information, sardar vallabhbhai patel biography, the collected works of sardar vallabhbhai patel, sardar patel college, maniben patel

Happy Birthday Gandhiji - 02-10-2020

Happy Birthday Gandhiji - 02-10-2020

SPEECH ON KHEDA SITUATION, BOMBAY

I don't want to mention much. I even have received a letter asking me to be present at tomorrow’s deputation, that's getting to serve His Excellency the Governor, and that i am sure i will be able to be able to inform him truth facts. Still, i need to make it clear here that the responsibility of the notice, issued by the Gujarat Sabha lies on me. i used to be at Ahmedabad before that notice was issued, where the matter of Kheda district was being discussed, when it had been decided that the Gujarat Sabha need to participate within the matter. i feel that, as regards this notice, a mountain has been made out of a molehill. Everyone knew what the notice was when it had been being framed. Nobody then even dreamt that Government would misinterpret it. The Sabha had with it sufficient data about the plight of the people. They came to understand that officialdom were collecting taxes and therefore the people were even selling their cattle to pay the taxes. The matter had come to such a pass, and, knowing this, the Sabha thought it better to issue a notice to console the people that braved these hardships. and therefore the notice was the results of that information, and that i have every hope that, within the deputation that's getting to serve the Governor, the results of the deliberations will end within the success of the people.

If the Commissioner had not been angry with us, and had talked politely with the deputation that waited on him, and had not misinstructed the Bombay Government, such a grave crisis wouldn't have eventuated, and that we wouldn't have had the difficulty of meeting here tonight . The Sabha’s request was to suspend the gathering of dues till the negotiations were over. But Government didn't take this proper course and issued an angry Press Note. it had been my firm belief—and even now I firmly believe—that the representatives of the people and Government could have joined together and brought the right steps. I regret to possess to mention that Government has made an error . Perhaps subordinate officers of state would tell Government that the notice was issued not from a pure motive, but from another ulterior motive. If Government are impressed with this error , those that have stood by the people, I hope, will still stand by them to the top and can not retreat. Any responsible right-thinking man could have given them an equivalent advice. People possess an equivalent rights because the authorities have, and public men have every right to advise the people of their rights. The folks that don't fight for his or her rights are like slaves, and such people don't deserve self-government . When authorities think that they will take anything from the people and may interfere, a difficult situation arises and if such a situation arises, i need to plainly say that those that have given the people the proper advice will stand by them till the top .

I have not yet come to any conclusion, and that i sincerely trust that those that understand the responsibility won't hesitate to undergo hardships so as to secure justice. And in such an eventuality I hope you'll not beat an ignominious retreat. the primary and therefore the last principle of nonviolent resistance is that we should always not inflict hardships on others, but put up with them ourselves so as to urge justice, and Government needn't fear anything, if we structure our mind, as we are bent getting sheer justice from it and zip else. to urge that justice we must fight with the authorities, and therefore the folks that don't so fight are but slaves. we will have only two weapons on occasions like this: revolt or nonviolent resistance , and my request is for the second remedy always. the proper of suffering hardships, and claiming justice and getting one’s demands is from one’s birth. Similarly, we've to urge justice at the hands of the govt by suffering hardships. We must suffer hardships like brave men. What I even have to mention is: resort to the proper means, which very firmly, so as to get rid of the distress through which the people of Gujarat are passing. it's my conviction that if we tell the reality to British Government it can ultimately be convinced, and if only we are firm in our resolve, rest assured that Kheda people shall suffer wrongs no more.

The Bombay Chronicle, 5-2-1918

sardar patel, sardar vallabhbhai patel, vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai patel in hindi, rashtriya ekta diwas, about sardar vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai, sardar vallabhbhai patel information, sardar vallabhbhai patel biography, the collected works of sardar vallabhbhai patel, sardar patel college, maniben patel

વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ - Vithalbhai Patel

વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ 

જન્મદિવસ : 27-09-1873

ભારતની વડી ધારાસભાના સૌ પ્રથમ ચુંટાયેલ પ્રમુખ તરીકે ધારાસભાની કાર્યવાહી પર ન્યાયાધીશની હેસિયતથી બિરાજમાન થવું એ એક પ્રકારની ઐતિહાસિક ઘટના છે. કોઇને પણ સભાગૃહમાં નિવેદન કરવું હોય, કે કોઇ પણ પ્રવૃત્તિ કરવી હોય તે માટે સ્પીકરની મંજુરી આવશ્યક હોય છે. આથી જ પ્રમુખશ્રીની કૃપાદ્રષ્ટિ માટે સૌ કોઈ મથે. 

માનપાન વાળી લાગતી પ્રમુખ પદની ખુરશી એક બાણશય્યા જેવી છે જે પદ ધારણ કરે તેને કષ્ટો, કટોકટી અને સંકટો ભેટ સ્વરુપે મળે છે. સભ્યને અનુરુપ પ્રમુખ વ્યવસ્થા ગોઠવે તો બધા જ સભ્યો ખુશ ખુશાલ બાકી તો રોષવર્ષા સાથે જ કામ કરવા પડે. એવામાં વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ જેવી ઉગ્ર રાષ્ટ્રવાદી અને તટસ્થ વ્યક્તિ પ્રમુખ પદે હોય તો સંખ્યાબંધ ગેરસમજો, અનર્થો, રોષ નો ભોગ બનવુ પડે.

તે સમયે રાષ્ટ્રવાદી પક્ષના ઉગ્ર અહમ ધરાવતા સભ્ય જીન્નાને બજેટની ચર્ચા સમયે એવું આવ્યું કે ૨૮મી કલમની ચર્ચા જ સૌ પ્રથમ હાથ ધરવી. એવામાં ધારાસભાકીય રીત મુજબ અનુક્રમે કલમની ચર્ચા બજેટમાં થાય પ્રંતુ સભાગૃહની સ્પષ્ટ સંમતિ મળે તો જ એ ક્રમમાં ફેરફાર થાય. જીન્નાને લાગ્યું કે પ્રમુખે તેમની વિનંતી તથા પોતાના વ્યક્તિત્વને ધ્યાનમાં લઈ મંજુરી આપવી, પરંતુ ઉત્તમ લોકશાહી પ્રણાલી પાડવા મથતા સ્પીકરે જીન્નાની વાતનો અસ્વીકાર કર્યો અને આથી પ્રમુખ સામે જીન્ના રોષે ભરાયા. 

આવો જ એક કિસ્સામાં પોતાના જ સ્વરાજ પક્ષના નેતા શ્રી મોતીલાલ નહેરુનો ખોફ પણ એમણે વહોરી લીધેલો, સ્પીકર તરીકે ચુંટાયા એટલે એમને કરવેરા જતાં માસિક રુ. ૩,૬૨૫નો પગાર મળતો થયો વિઠ્ઠલભાઈ પટેલ જે સાદા અને નિ:સંતાન વિધુરને આટલી મોટી પગારની રકમનું શુ કરવું એમ પ્રથમ નજરે લાગે આથી નેતા શ્રી મોતીલાલ નહેરુની ઈચ્છા હતી કે વિઠ્ઠલભાઈ પોતાના પગરનો અર્ધો હિસ્સો પક્ષના ફંડમાં આપે. વિઠ્ઠલભાઈ એ જે પળે પ્રમુખપદ સ્વીકાર્યું તે જ પળે, મન સાથે જ નિશ્ચય કરેલ કે પક્ષની વિચારસરણીને પોતે વરેલા ખરા, ભારતના સ્વાતંત્ર્યના સેનાની પણ પોતે અચૂક, પણ પક્ષ તરીકે કોઈ પક્ષ સાથે, કોઈ સંબંધ ચિન્હ ટકાવવા નહી. આથી જ તેઓએ પક્ષના સભ્યપદે થી મુક્ત થયા, આવી પરિસ્થિતિમાં તેઓ પોતે ફાળો કેવી રીતે આપી શકે તે સવાલ સ્વાભાવિક પેદા થયો. આ ઉપરાંત વિઠ્ઠલભાઈ નું દિલ્હીનું ઘર એટલે સરોજીની નાયડુંથી માંડી મહાદેવભાઈ દેસાઈ જેવા કેટલાય રાષ્ટ્રીય કાર્યકરોનું વિરામ સ્થળ. બહોળી મહેમાન ગતિ અને વિશાળ નિવાસસ્થાન જે ૨૦, અકબર રોડ, દિલ્હીમાં આવેલ જ્યાં આજે લોકસભાના સ્પીકર શ્રી ઓમ બિરલાનું નિવાસસ્થાન છે. 

આ નિવાસસ્થાનમાં શરુઆતમાં વિઠ્ઠલભાઈને સારી એવી રકમ રાચરચીલામાં ખર્ચવી પડી હતી અને છ માસને અંતે એમને સમજાયુ કે માળી, નોકરોના મોટા કાફલા અને પોતાના મોભાને યોગ્ય સામાજિક ખાણી પીણીને નિભાવવા, માસિક બે હજાર જોઈએ. એટલે બાકીના માસિક રૂ. ૧૬૨૫ એમણે મહાત્મા ગાંધીને મોકલી આપ્યા. એમને ઈચ્છા થાય તે રીતે જનકલ્યાણની પ્રવૃત્તિમાં વાપરવા માટે અને આ વાત મોતીલાલ નહેરૂને પસંદ નહોતી અને આથી જ તેમણે આ રકમ પર પક્ષનો દાવો પોતાના રોષ સાથે કર્યો. અને આ તરફ મહાત્મા ગાંધીજી એ આ રકમ કેટલાય સમય સુધી વાપરી નહોતી આ કારણે પણ મોતીલાલ નહેરૂનો રોષ યથાવત રહ્યો. પરંતુ સમયાંતરે ગાંધીજીએ મોતીલાલ નહેરૂની સંમતિથી આ રકમ રાષ્ટ્રહિતમાં વાપરી અને પ્રતિમાસ વિઠ્ઠલભાઈ રૂ. ૧૬૨૫ ગાંધીજીને મોકલાવતા રહ્યા. 

પ્રમુખ તરીકે સ્વતંત્ર કામગીરી બજાવવામાં વિઠ્ઠલભાઈને નડતી સૌથી મોટી મર્યાદા એ હતી કે એમનો મંત્રી અને કર્મચારી વર્ગ સરકારી કાયદાખાતાના નોકરો હતા અને ખાતાના સીધા કાબૂ હેઠળ હતા પરિણામે સ્વતંત્ર સલાહ કે પ્રમુખની ઈચ્છા મુજબ કામ કારગત નિવડે નહી આવી લાચારીભરી સ્થિતિ તે સમયે પ્રવર્તતિ હતી. વિઠ્ઠલભાઈએ ધારાસભાના સ્વતંત્ર ખાતા કાયદાકીય વિભાગ માટે હિલચાલ શરૂ કરી, તેઓ સારી રીતે સમજતા હતા કે પોલાદી સનદી ચોકઠું એમ સીધી રીતે નમતુ નહી જોખે અને ધારાસભા પરનો પોતાનો કાબૂ ઢીલો કરવા સંમત નહી થાય. 

તેમ છતાં વિઠ્ઠલભાઈએ પ્રાંતીય ધારાસભાના પ્રમુખોની પરિષદમાં આવા આપનિર્ભર ખાતા માટે ઠરાવ કરાવી સરકારને મોકલી આપ્યો, પણ એ બહેરા કાનના બ્રિટિશ અમલદારો એમ સાંભળે તેમ નહોતા, આખું વર્ષ આમને આમ પસાર થયું પરિણામે વિઠ્ઠલભાઈએ સરકારને યાદ કરાવ્યુ ત્યારે જે જવાબ આવ્યો તે નોકરશાહીની રીત રસમ મુજબનો હતો, પરિણામે વિઠ્ઠલભાઈએ સમયની તક જોઈ ધારાસભામાં આ અંગે નિવેદન કરી જણાવ્યું કે પ્રમુખ તરીકે પોતે ધારાસભાની ઈચ્છાને માન આપવાની લાગણી ધરાવે છે, અને સભ્યોને શક્ય તેટલી સગવડ આપવા માંગે છે, છતા યોગ્ય વહીવટી જોગવાઈઓની ઉણપને કારણે સભ્યોને ભોગવવી પડતી હોય છે, અને આ અંગેની ધારાસભાની ઈચ્છા પ્રદર્શિત કરવા અનુરોધ કર્યો. 

આ બાબતે સંખ્યાબંધ સભ્યોએ પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા પણ ગૃહપ્રધાને આ અંગે નિવેદન કરવાની બાંહેધરી આપી એટલે વિઠ્ઠલભાઈએ ખામોશની વિનંતી કરી. ગૃહપ્રધાનના એ નિવેદન ધારાસભાના મંત્રીનો સભ્યપદનો અધિકાર રદ્દ કરવા સિવાય અન્ય કોઈ સૂચનનો સ્વીકાર થયો નહોતો. આવી અસમાધાનકારાક વલણના સ્ફટિક ઉપાય તરીકે વિઠ્ઠલભાઈએ સુચવ્યુ કે ગૃહપ્રધાને વિરોધપક્ષના નેતાઓ સાથે આ અંગે સલાહ કરવી સારી રહેશે. એમનું આ બુધ્ધી ભર્યુ સુચન નો સ્વીકાર થયો. એ સલાહ થકી એક સર્વમાન્ય તોડ નિકળ્યો કે નીતિવિધાયક નિવેદન સર્વાનુમતે ધારાસભાએ સ્વીકાર્યુ, એટલે વિઠ્ઠલભાઈના હાથ મજબૂત થયા. વિઠ્ઠલભાઈની ગેરહાજરીમાં નોકરશાહીએ ફરી પાછી પોતાની પકડ મજબૂત કરવાના પ્રયત્નો કર્યા આથી વિઠ્ઠલભાઈ પટેલે સ્પષ્ટ શબ્દોમાં વાઈસરોયને પત્ર દ્વારા જણાવ્યુ કે પોતાની પાસે એક માત્ર, ઉત્તમ અને માનભર્યો માર્ગ રાજીનામું આપવા સિવાય કોઈ નથી અને આ થકી ધારાસભાને જણાવાવનું છે કે એ એમના પ્રત્યે અવિશ્વાસની દરખાસ્ત મંજુર કરે. અને આ પત્ર એક શસ્ત્રને જેમ કારગત નિવડયુ અને આખરે નોકરશાહી એ નમતુ જોખવુ પડ્યુ અને અંતે વિઠ્ઠલભાઈનો વિજય  થયો.

Farmers - 5 - સરદાર વાણી - सरदार वाणी

Farmers - 5 - સરદાર વાણી - सरदार वाणी

The bird which is habituated to live in a cage, if it is made free by the person who maintains it, then it gets scared, and again returns to the cage. Similarly if the farm-owners free the labours, they will return to their master because they have no hatred towards slavery.

sardar patel, sardar vallabhbhai patel, vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai patel in hindi, rashtriya ekta diwas, about sardar vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai, sardar vallabhbhai patel information, sardar vallabhbhai patel biography, the collected works of sardar vallabhbhai patel, sardar patel college, maniben patel

Bombay Government Report on Vallabhbhai’s Role in Flag Satyagraha

Bombay Government Report on Vallabhbhai’s Role in Flag Satyagraha - 14-09-1922 - Bombay Archives

1. the resolution passed by the various Congress Committees at meetings held in the Bombay Presy in regard to the Nagpur National Flag Satyagraha. The statements also indicate the leaders of the Bombay Presy present on each occasion.

2. We have received no information from our officers that any batch of volunteers have actually started from Gujarat. As a matter offact in only one district, Kaira, have volunteers actually been enrolled for Nagpur.

3. The telegram is rather ambiguous. It is not clear whether the intention is to prosecute Bombay leaders in respect of incitements or active encouragement given in the Bombay Presy, e.g. pages 3 to 5 ante. On the other hand and rather more likely, the intention would appear to be to prosecute those of our leaders who actively incited or encouraged breaches of the law while on a visit at Nagpur. We know that Vallabhbhai J. Patel and G.B. Deshpande were at Nagpur on 30th and 31st May, and that they attended public meetings and spoke at them in support ofthe campaign. Vallabhbhai J. Patel in fact said he would send 200 volunteers from Gujarat. The prosecution of these by C.P. Government, as such action would hardly react in this Presy. The difficulty would be to arrest and transfer them ... the route of their journey. If, however, the C.P. intend to rope in all Bombay leaders for inciting and encouraging while in the Bombay Presy....

Reference : The Collected Works of Sardar Patel by P N Chopra

sardar patel, sardar vallabhbhai patel, vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai patel in hindi, rashtriya ekta diwas, about sardar vallabhbhai patel, sardar vallabhbhai, sardar vallabhbhai patel information, sardar vallabhbhai patel biography, the collected works of sardar vallabhbhai patel, sardar patel college, maniben patel